Voor te veel mensen in Afrika is gezondheidszorg een luxe. Laat staan góede gezondheidszorg. Tegelijkertijd is er ook veel vooruitgang. De opkomst van de mobiele telefoon heeft tot een ongekende revolutie geleid. Amref Health Africa en PharmAccess werken samen aan i-PUSH (Innovative Partnership for Universal Sustainable Healthcare): goede zorg en geld direct beschikbaar voor vrouwen en hun gezinnen via de mobiele telefoon. Amref Health Africa en PharmAccess zetten in het project de vrouw centraal, omdat zij vaak verantwoordelijk is voor de zorg van haar gezin. Door 65.000 vrouwen in Kenia direct toegang te geven tot goede zorg wordt een vliegwiel in gang gezet naar goede zorg voor iedereen in Afrika. In 2016 ontvingen Amref Health Africa & PharmAccess 10 miljoen euro uit het Droomfonds van de Postcode Loterij voor dit project.

Aanpak

i-PUSH brengt kennis, kwaliteit en financiering van de gezondheidszorg bij elkaar. De kern is een zorgportemonnee op de telefoon, waarmee patiënten zich kunnen verzekeren voor gezondheidszorg. Met behulp van mobiele telefoons worden daarnaast lokale zorgverleners getraind zodat zij betere zorg kunnen verlenen. Diezelfde zorgverleners gebruiken hun mobieltjes ook om data te verzamelen, om zo meer inzicht te krijgen in de gezondheidsproblematiek. De klinieken in de gemeenschappen waar i-PUSH wordt uitgerold worden opgenomen in een kwaliteitsprogramma.

Achtergrond

Een groot deel van de mensen in Afrika heeft niet of nauwelijks toegang tot de basisvoorzieningen die nodig zijn om voor henzelf en hun gezin te zorgen. Gezondheidszorg is een luxe, als die al beschikbaar is en van gedegen kwaliteit. In Kenia leeft meer dan een derde van de bevolking onder de nationale armoedegrens. Cijfers van het Ministerie van Volksgezondheid laten zien dat twee op de vijf mensen bij ziekte niet naar de dokter gaan omdat ze het geld er niet voor hebben en de zorg van slechte kwaliteit is. Kenia besteedt slechts 5,2% van de overheidsbegroting aan zorg; in Nederland ligt dit rond de 13%. 

Tegelijkertijd is er ook veel vooruitgang in Kenia. Op het gebied van informatie en communicatie heeft een ongekende revolutie plaatsgevonden, die maakt dat iedereen met elkaar in verbinding staat en te bereiken is. Vrijwel iedereen (91%) heeft een mobieltje en gebruikt M-Pesa waarmee ze via hun mobiele telefoon direct geld overboeken, sparen en opnemen. En er is nog een andere mooie ontwikkeling. De president van Kenia, Uhuru Kenyatta, heeft gezegd dat hij wil dat alle Kenianen binnen vijf jaar gebruik kunnen maken van goede gezondheidszorg. Een basisverzekering voor gezondheidszorg is daar een belangrijk instrument voor.

Samen met het ziekenfonds

Sinds begin 2018 werken Amref Health Africa en PharmAccess samen met het National Hospital Insurance Fund (NHIF), een soort nationaal ziekenfonds in Kenia. Naast sparen en betalen voor gezondheidszorg, kunnen vrouwen hun spaargeld in de zorgportemonnee nu ook gebruiken voor een verzekering van het NHIF.

Dankzij het Droomfonds van de Postcode Loterij wordt een gedeelte van de premie betaald voor 65.000 vrouwen en hun gezinnen in de sloppenwijken van Nairobi en Kakamega. 

De premie wordt verrekend via de zorgportemonnee. Daardoor kunnen Amref en PharmAccess volgen hoe het geld wordt besteed. Deze informatie geeft waardevolle inzichten in de behoefte aan gezondheidszorg van de vrouwen en hun gezinnen en dit geeft belangrijke informatie aan de verzekeraar wat zorg voor deze groep mensen daadwerkelijk kost. Hiermee kan later de zorg op hun behoeften verder worden aangepast.  

Ook wordt binnen het project gewerkt aan een digitale socio-economic status mapping tool, die in de toekomst door de overheid gebruikt kan worden om mensen naar draagkracht te laten betalen voor zorg, waardoor toegang tot goede zorg voor iedereen betaalbaar wordt.

Stand van zaken

De afgelopen jaren zijn er al mooie resultaten geboekt. Zo zijn er al meer dan 35.000 vrouwen die een zorgverzekering afgesloten hebben voor zichzelf en hun gezin. In totaal profiteren hier nu 110.000 mensen van. Met die verzekering kunnen zij meteen naar een ziekenhuis in de buurt, zonder eerst te moeten sparen voor de doktersrekening. Lokale zorgverleners, waarvan er inmiddels al ruim 2.000 zijn opgeleid, geven de gezinnen bovendien voorlichting, behandelen veel voorkomende ziektes en sturen mensen door naar een ziekenhuis als dat nodig is. 

Toen het coronavirus in Kenia uitbrak, hebben Amref en PharmAccess via i-PUSH direct zorgverleners getraind via de mobiele telefoon en voorlichting gegeven over het belang van goede hygiëne en andere maatregelen om de verspreiding van het virus tegen te gaan. Alle ziekenhuizen konden de app SafeCare4Covid downloaden om goed te kunnen blijven monitoren of er voldoende beschermend materiaal (zoals mondmaskers), personeel en medicijnen op voorraad waren.