Over de loterijmarkt
Dankzij miljoenen deelnemers dragen loterijen in Nederland jaarlijks bijna € 800 miljoen bij aan de samenleving. Een deel van dit bedrag wordt afgedragen aan de staatskas, onder andere als kansspelbelasting. Maar het grootste deel – circa € 500 miljoen – bestaat uit schenkingen van de Postcode Loterij en VriendenLoterij aan goede doelen, sport en cultuur. Deze bijdrage is grotendeels meerjarig en vrij besteedbaar. Hierdoor kunnen honderden organisaties en duizenden verenigingen, stichtingen en maatschappelijke initiatieven jaarlijks rekenen op financiële ondersteuning. Goede Doelen Loterijen zijn als Nederlandse traditie opgenomen op de lijst Inventaris Immaterieel Erfgoed (UNESCO)
Benieuwd waar dit geld naartoe gaat? Zie deze pagina voor de Nationale Postcode Loterij of deze pagina voor de VriendenLoterij. Of bekijk onze toekenningenposters:
Over de Nationale Postcode Loterij
Wij steunen organisaties die werken aan een rechtvaardige, gezonde en groene wereld en geven aandacht aan hun werk. De Nationale Postcode Loterij is in 1989 opgericht om fondsen te werven voor goede doelen. Van natuurbescherming tot welzijn, van gezondheid tot het versterken van mensenrechten, van armoedebestrijding tot toegang tot onderwijs: op hun eigen manier werken deze organisaties aan belangrijke missies voor een betere wereld. Daar doen wij het voor, samen met onze trouwe deelnemers.
Deelnemers van de Nationale Postcode Loterij steunen met hun deelname 146 goede doelen
Over de VriendenLoterij
De VriendenLoterij viert wat het leven mooi maakt. Dankzij alle deelnemers steunen wij organisaties die zich inzetten voor cultuur, het behoud van cultureel erfgoed en het welzijn van mensen. Dit kunnen musea en monumenten zijn én plaatselijke clubs en sportverenigingen. Wij werven fondsen voor onze goede doelen en culturele partners en geven bekendheid aan hun werk door het organiseren van een loterij.
Deelnemers van de VriendenLoterij steunen met hun deelname 57 culturele partners en ruim 3.500 goede doelen, clubs en verenigingen.
De Postcode Lottery Group
De Postcode Lottery Group werft fondsen voor goede doelen. Dit doet zij door het organiseren van loterijen. De Postcode Loterij en VriendenLoterij zetten zich op deze wijze in voor een zo sterk mogelijk maatschappelijk middenveld. Daarom roepen we politici en beleidsmedewerkers op om de maatschappelijke bijdrage van loterijen ook voor de toekomst te waarborgen door middel van kansspelwetgeving met de hoogst mogelijke maatschappelijke opbrengst. Maar hoe ziet die eruit?
1. Bewaak het onderscheid in wet- en regelgeving tussen loterijen en risicovolle kansspelen
Loterijen zijn fondsenwervers en moeten kunnen blijven doen waar ze goed in zijn: fondsen werven voor de samenleving. Onderzoek toont keer op keer aan dat loterijen niet verslavend zijn. Daarom behoren loterijen niet tot de categorie van risicovolle (online) kansspelen en de bijbehorende strenge beperkingen.
- Meer informatie
-
- Er zijn tal van onderzoeken die aantonen dat er een onderscheid gemaakt moet worden tussen verschillende typen kansspelen. Zo heeft het CVO-onderzoek (Assessment verslavingsgevoeligheid Nederlandse kansspelaanbod, 2017), dat is uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Justitie & Veiligheid, de verslavingspotentie van elk van de in Nederland aangeboden kansspelen beoordeeld en vastgesteld. Hieruit blijkt dat loterijen – vanwege de lange periode tussen inleg en uitkomst – het meest veilige type kansspel zijn.
- De Kansspelautoriteit, één van onze toezichthouders, geeft aan dat er niet of nauwelijks een verband bestaat tussen loterijdeelname en kansspelverslaving (Marktscan landgebonden kansspelen, 2020). Dit geldt echter niet voor andere typen kansspelen, zoals kraskaarten en (online) casino’s.
- Vóór de legalisatie van online kansspelen maakte het kabinet al een onderscheid tussen loterijen en risicovolle kansspelen in een brief (Loterijstelsel, 2019). Toenmalig staatssecretaris Sander Dekker bestempelde specifiek de Staatsloterij, Lotto en artikel 3 loterijen (zoals de Postcode Loterij en VriendenLoterij) als risicoarm in vergelijking met andersoortige kansspelen, zoals kraskaarten. Het kabinet heeft aangegeven voornemens te zijn dit onderscheid verder te concretiseren op basis van wetenschappelijk en praktijkonderzoek.
- Een meerderheid van de Tweede Kamer heeft het kabinet via een motie opgeroepen om dit onderscheid tussen risicovolle kansspelen en loterijen te verankeren, zodat de gevolgen hiervan worden meegewogen bij elke wijziging van het kansspelbeleid. Het kabinet heeft recentelijk in een brief aangegeven deze motie te zullen uitvoeren en het onderscheid verder te willen verduidelijken.
2. Zorg voor een gelijk speelveld tussen loterijen
Niet alle loterijen in Nederland worden onder dezelfde voorwaarden georganiseerd. Eén van de vele voorbeelden daarvan is het afdrachtspercentage. De Nationale Postcode Loterij en VriendenLoterij schenken jaarlijks minimaal 40% van hun inkomsten aan goede doelen. Uit onderzoek blijkt dat als voor alle loterijen hetzelfde minimale afdrachtspercentage zou gelden, er jaarlijks circa 300 miljoen extra gerealiseerd zou kunnen worden voor de samenleving.
- Meer informatie
-
- SEO (Voorkeuren en keuzegedrag van de Nederlandse loterijconsument, 2019) laat zien dat bij een gelijk afdrachtspercentage van 40% voor alle loterijen, de kanalisatie niet in gevaar komt en er meer geld vrij komt voor de Nederlandse samenleving. Dit onderzoek sluit aan op een eerdere studie van SEO (De Bijdrage van Loterijen aan de welvaart, 2019), die laat zien dat bij een gelijk verplicht afdrachtspercentage van 40% de totale jaarlijkse afdracht met circa € 300 miljoen kan stijgen. In een open stelsel zonder verplicht afdrachtspercentage verdwijnen deze maatschappelijke baten. Meer recent onderschreef ook PWC (Marktordening van het loterijstelsel, 2020) dat een gelijk afdrachtspercentage voor alle loterijen leidt tot meer financiële baten voor de samenleving en goede doelen. De exacte hoogte van dit percentage is een politieke keuze.
-
Niet voor alle loterijen in Nederland geldt hetzelfde verplichte afdrachtpercentage. Regulus (Comparison of European Draw Based Lottery products and licensing regimes, 2021) maakt dit ongelijke speelveld ook op Europees niveau inzichtelijk. Zij laat zien dat Europese monopolieloterijen gemiddeld tussen de 15% en 35% van hun totale inkomsten afdragen aan de staat. Bij loterijen die afdragen aan goede doelen is dit percentage gemiddeld tussen de 20% en 30%. De totale afdracht in Nederland komt redelijk overeen met het Europese gemiddelde. De relatief hoge afdracht (minimaal 40%) van de Nationale Postcode Loterij en VriendenLoterij compenseert voor de relatief lage afdracht van de Nederlandse Loterij.
- Universiteit Utrecht (Juridische analyse Nederlandse loterijstelsel, 2021) concludeert dat een verplicht afdrachtspercentage voor alle loterijen verenigbaar is met Europees recht, zolang het niet de hoofddoelstelling is. Op dit moment wordt fondsenwerving nog slechts gezien als een gunstig neveneffect. Ook worden er verdere kwetsbaarheden meegewogen die dienen te worden bezien bij toekomstige beleidsvorming.
3. Voeg fondsenwerving voor de samenleving toe als doelstelling van het kansspelbeleid
Het kansspelbeleid richt zich momenteel alleen op consumentenbescherming, het voorkomen van kansspelverslaving en het bestrijden van illegaliteit en criminaliteit. Hoewel deze doelen zeer belangrijk zijn, ontbreekt het structureel behouden van de hoge maatschappelijke opbrengsten uit loterijen. Door dit als doelstelling aan het kansspelbeleid toe te voegen, waarborgen we ook voor de toekomst de bijna 800 miljoen euro per jaar voor de samenleving.
- Meer informatie
-
- Dit is geen nieuw voorstel waarvoor we pleiten. Fondsenwerving was al één van de pijlers van het kansspelbeleid tot 2000. Maar gepaard met het toestaan van meer marktwerking en een liberalisering van de kansspelmarkt, is deze pijler geschrapt.
- Ook onderzoeksbureau KWINK (Doorlichting beleidsregels niet-incidentele artikel 3 loterijen, 2021) pleit, in een onderzoek dat is uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Justitie & Veiligheid, er voor om te verkennen of deze pijler opnieuw geïntroduceerd kan worden – naast de andere drie pijlers.
Aanvullende onderzoeken
Onderzoeksbureau BLAUW onderzoekt of er verschillen zijn tussen de beweegredenen voor loterijdeelname. Zij concludeert dat Nederlanders vooral meespelen voor de prijzen. Consumenten zien geen grote verschillen tussen loterijen onderling. Er is juist veel verwarring bij consumenten over die verschillen.
Professor Vedder van de Rijksuniversiteit Groningen stelt dat de Nederlandse Loterij ten onrechte profiteert van een gunstiger wettelijk kader. Dit ongelijke speelveld is onverenigbaar met de Europese regels inzake het vrije dienstenverkeer, liberalisatie en staatssteun.
Professor Mark Griffiths is op het gebied van verslaving een van 's werelds meest vooraanstaande psychologen en onderzoekers. Hij onderzocht het verslavingsrisico van het Postcode Loterij-spel in
alle vijf de landen waarin de Postcode Loterij momenteel opereert. Griffiths concludeert dat het Postcode Loterij-spel een van de veiligste spellen op de wereldwijde kansspelmarkt is. Ook vertoont het spelconcept geen specifieke aantrekkingskracht op minderjarigen of personen die kenmerken van risicovol spelgedrag vertonen.
