De bouw van de Haringvlietdam in 1971 zorgde ervoor dat de biodiversiteit in het Haringvliet sterk achteruit is gegaan. Het Wereld Natuur Fonds, Natuurmonumenten, ARK Natuurontwikkeling en Vogelbescherming Nederland willen samen met Sportvisserij Nederland en Staatsbosbeheer het tij keren. Zij dromen van unieke, oer-Hollandse getijdennatuur in de monding van de Rijn en de Maas. In deze natuur moeten vissen en trekvogels hun voedsel- en kraamkamers terugvinden en mensen een prachtige natuurbeleving krijgen. De natuurbeschermingsorganisaties ontvingen in 2015 13,5 miljoen euro voor het Droomfondsproject Haringvliet.

De achtergrond

Het Haringvliet. Je zou bijna vergeten dat dit de monding is van twee grote Europese rivieren: de Rijn en de Maas. Een delta waar het getij en de natuurlijke overgang van zoet rivierwater naar zout zeewater ooit voor een karakteristieke natuur en soortenrijkdom zorgden. Waar trekvogels zich konden opvetten voor hun lange migratietochten, en waar trekvissen toegang hadden tot het Europese achterland.

Ooit, want de voltooiing van de Haringvlietdam in 1971 bracht hier verandering in. Het water- en deltaleven kwam tot stilstand. De dam blokkeerde de route van trekvissen naar de rivieren en unieke planten- en diersoorten verdwenen. Het Haringvliet verloor haar betekenis als kweekkamer en monding van twee grote Europese rivieren. 

Maar gelukkig is er nu de kans om het tij te keren! Het zogenaamde Kierbesluit is eind 2018 in werking getreden en dat betekent dat de Haringvlietsluizen regelmatig op een kier staan. Een belangrijke stap voor de natuur. Vissen kunnen weer tussen zee en rivier trekken en het is een begin van een geleidelijke overgang tussen zoet en zout water; een brakwaterzone waar getijdennatuur kan floreren.

De aanpak

Met het op een kier zetten van de Haringvlietsluizen keert de natuurlijke habitat niet zomaar terug. Met gerichte maatregelen voor natuurherstel en een recreatieve impuls hebben de zes natuurorganisaties toegewerkt naar het op een kier gaan van de Haringvlietsluizen. De delta krijgt hiermee ecologisch én economisch een impuls. Dankzij de bijdrage van de Postcode Loterij floreert bestaande natuur en ontstaat er nieuwe natuur waar oorspronkelijke dier- en plantensoorten zich thuis voelen. Ook wordt er gewerkt aan het herstel van schelpdierbanken in de monding van het Haringvliet en de terugkeer van de Europese Atlantische steur.

Het Haringvliet wordt weer de natuurparel om trots op te zijn en waar de mens van kan genieten. Er ontstaan steeds meer unieke recreatieve voorzieningen. De organisaties hebben al een vaarverbinding vanuit hartje Rotterdam en Dordrecht naar het Haringvliet gerealiseerd en een nieuw eiland aangelegd. Een vogelobservatorium geeft mensen een unieke inkijk in het rijke vogelleven. Als voortuin van de regio Rotterdam biedt dit kansen voor een economische impuls voor de Zuid-Hollandse eilanden.

Bekijk de animatie voor een korte weergave van de verschillende resultaten die er voor het Haringvliet geboekt zijn:

Stand van zaken

Na het ontvangen van de Droomfondsbijdrage werken Het Wereld Natuur Fonds, Natuurmonumenten, ARK Natuurontwikkeling, Vogelbescherming Nederland, Sportvisserij Nederland en Staatsbosbeheer er hard aan om de Haringvliet-droom werkelijkheid te maken. Het project is opgesplitst in zes deelprojecten waarbinnen de zes organisaties als teams samenwerken. Er zijn al mooie resultaten geboekt. Zo zijn er tientallen gezenderde steuren uitgezet in opmaat naar terugkeer van deze zeldzame, iconische trekvis. Er is ruim 100 hectare verdroogde natuur weer onder invloed van het Haringvliet gebracht: door oude kreken te herstellen kan het (brakke) water de natuurgebieden weer in en uit stromen. Naast de kwaliteitsimpuls voor bestaande natuur is er 230 hectare nieuwe getijdennatuur aangelegd, waaronder het nieuwe vogeleiland Bliek. Er zijn drie proeflocaties ingericht voor het herstel van schelpdierbanken in de voordelta. De eerste tekenen van leven zijn daarop zichtbaar! Sinds 2016 vaart er jaarlijks in het recreatieseizoen de snelle Waterbus vanuit Rotterdam en Dordrecht naar het Haringvliet. Ook zijn er een aantal bijzonder recreatieve voorzieningen aangelegd om mensen van de unieke deltanatuur te kunnen laten genieten, zoals een natuurspeelplaats bij Middelharnis en een vogelobservatorium bij Stellendam. Vanuit het deelproject ‘Monitoring’ zijn er een aantal rapporten opgeleverd die de vis- en vogelstand voor en na voltooiing van de Haringvlietdam inzichtelijk maken.

De ontwikkelingen volgen?

In opdracht van het Droomfondsproject Haringvliet brengt Camilla Dreef sinds 2016 de ontwikkelingen rond het Haringvliet in beeld met een vlog. Zo geeft ze tips voor leuke natuuruitstapjes bij het Haringvliet. Bekijk alle vlogs.

Voor meer informatie of om de vlog te volgen, zie www.haringvliet.nu.